Một ông chủ cửa hàng cho con trai đến chỗ người đàn ông được mệnh danh là thông minh nhất thế giới để học về bí mật của hạnh phúc. Cậu bé băng qua sa mạc trong vòng 40 ngày, và cuối cùng cũng tới một lâu đài tuyệt đẹp ở trên đỉnh núi cao. Đó là nơi ở của người đàn ông thông minh.
Bước vào phòng chính của toà lâu đài, cậu thấy mọi người đi đi lại lại rồi chuyện trò rôm rả ở góc phòng, ban nhạc đang chơi những bản trữ tình nhẹ nhàng, và có một cái bàn với vô vàn thức ăn ngon. Người đàn ông thông minh nói chuyện với tất cả mọi người, vì thế phải 2 tiếng sau, cậu bé mới được để ý đến.
Người đàn ông chú ý lắng nghe cậu bé giải thích lí do tại sao cậu đến. Nhưng rồi ông nói ông không có thời gian chỉ cho cậu biết về bí mật của hạnh phúc. Ông bảo cậu bé đi dạo quanh lâu đài và quay trở lại trong vòng 2 giờ đồng hồ. Rồi ông đưa cho cậu một cái thìa đựng 2 giọt dầu ăn: “Trong lúc đó, ta muốn cháu làm việc này. Hãy cầm chiếc thìa khi đi quanh lâu đài mà không để giọt dầu nào tràn ra ngoài”.
Cậu bé trèo lên trèo xuống nhiều bậc thang, đi khắp nơi trong toà lâu đài, đôi mắt không hề rời chiếc thìa. Sau hai tiếng, cậu quay trở lại căn phòng tìm người đàn ông.
“Ồ”, người đàn ông hỏi, “Cháu có nhìn thấy tấm thảm Ba Tư treo ở phòng khách không? Cháu có nhìn khu vườn xanh tốt được vun trồng từ 10 năm nay không? Cháu có chú ý tới những bản viết bằng giấy da ở trong thư viện của ta không?”
Cậu bé bối rối và thú thật rằng cậu đã không chú ý quan sát gì cả. Cậu chỉ để tâm tới việc làm thế nào để dầu không tràn ra ngoài mà thôi.
Người đàn ông nói “Nào, bây giờ thì hãy quay lại và quan sát những điều tuyệt vời trong thế giới của ta đi”.
Cảm thấy bớt căng thẳng, cậu nhặt chiếc thìa lên và quay trở lại cuộc hành trình khám phá của mình. Lần này, cậu quan sát ngắm nhìn nhiều những tác phẩm nghệ thuật trên tường và trần nhà. Cậu thấy khu vườn xanh tốt, ngọn núi bao quanh, những bông hoa toả hương khoe sắc... Quay trở lại với người đàn ông, cậu mô tả lại những gì cậu vừa quan sát.
“Nhưng những giọt dầu trên thìa ta đưa cho cậu đâu rồi?” - Người đàn ông hỏi.
Nhìn xuống chiếc thìa đang cầm trên tay, cậu thấy dầu đã tràn hết ra ngoài không còn chút nào.
“Đấy, ta sẽ nói cho cậu biết. Bí mật của hạnh phúc là quan sát được tất cả những điều kì diệu của thế giới nhưng không bao giờ quên những giọt dầu trên thìa”.